Дөлгөөн Дон
Posted by bbatzorig on Wednesday, December 10, 2008 with 5 comments
Зөвлөлтийн утга зохиолын дээж болсон энэ номыг саяхан дахин нэг уншлаа. Ер нь бол энэ зохиол нь Гюгогийн Les Misérables, Маркесийн Зуун жилийн ганцаардал, Гомерын Илиада зэрэгтэй эн тэнцэхүйц хэмжээний агуу бүтээл гэхэд хэтрүүлэг болохгүй. Хүүхэд болон оюутан ахуй үед хоёр гурав уншсан ч ойлгоогүй бас анзаараагүй үлдсэн хэсгүүд их байжээ. Жинхэнэ сайн бүтээлүүдийг дахин дахин уншихад улам илүүг олж мэддэг гэдгийг та нар ч гэсэн анзаарч байсан байх. Өмнө амьдрал талаас нь илүү харж байсан бол энэ удаа уншихад түүхэн талаас нь бас нийгмийн талаас нь илүү сонирхож анхаарал тавиад дараахь зүйлсийг анзаарснаа хуваалцая гэж бодлоо.Юуны өмнө уг зохиолын тухай социализмын үед бичихдээ жижиг хөрөнгөтний бурангуй үзэлд нэвширтлээ автагдсан Григорий буруу замаар будаа тээн явсаар амьдралын зам нь мухардаж байхад Михайл Кошевой коммунизмын гэрэлт ирээдүйн өөд итгэлтэй алхалсаар явна гэх маягаар бичсэн байдаг. Яг зохиолыг уншаад үзэхээр миний хувьд Мелехов хэдий
дайн дажны хүнд ширүүн амьдралыг туулан өнгөрсөн хэдий ч хүн хэвээрээ үлдсэн бол Кошевой маш хатуу, хүйтэн сэтгэлтэй коммунизмын залхаан цээрлүүлэх машин болон хувирсан мэт санагддаг. Баригдсан улаантнуудыг Татарск руу тууж явааг сонсоод Григорий хуучин дотны найз Кошевойг аврахаар яаран давхидаг бол Кошевой Петрог буудаж алсан төдийгүй сүүлд улаан армид алба хаагаад ирсэн Григорийг баривчлахыг санаачилдаг. Григорий хэдий урсгалаар ч гэсэн казак эрийн ёсоор амьдарсан бол Кошевой улс төрийн үзлээ хүний нийгмийн харьцаанаас дээгүүр тавин улайрсан мэт. Тухайн үед Оросын ядуу тариачид газаргүй хүнд амьдралаар амьдарч байсан нь тэднийг хувьсгалд түлхсэн бол казакуудын хувьд тэд өөрсдийн үржил шимтэй газартай, харьцангуй боломжийн амьдралтай байсан нь хувьсгалын эсрэг бослого дэгдээхэд нь түлхэц болсон юм шиг.
Шолохов тухайн үедээ коммунист намд багагүй байр суурь эзэлсэн хүн байсан мөртлөө хэт коммунизмын байр сууринаас бус харин ч Донын казакуудыг тухайн үеийн нөхцөл байдлыг бодитоор харуулж чадсан зохиол бичсэн нь их гайхалтай байгаа юм. Уг зохиолыг Шолохов хулгайлсан гэсэн таамаг байдаг нь үүнээс үүдэн гарсан байдаг. Анхны дэвтэр хэвлэлд гарахад Шолохов дөнгөж 23 настай байсан нь бас нэг шалтаг болдог. Магадгүй хэдий коммунист ч гэсэн тэрээр сэтгэл дотроо казак хэвээр байсан ч байж болох талтай. Гэхдээ сүүлд хийсэн судалгаанууд Шолохов үнэхээр энэ зохиолыг бичсэн гэсэн дүгнэлтүүдэд хүрсэн гэдэг. Магадгүй тэр Галуа шиг эрт тодорсон авьяас ч юм бил үү. Тэрээр өөрөө 16, 17 настайдаа хүнсний отрядад явж хүнд үеийг туулж өнгөрөөсөн нь эрт төлөвших амьдрал үзэх бас нэг үндэс болсон буйзаа.
Бас нэгэн маргаантай зүйл гэвэл Григорий чухамдаа хэнд нь илүү хайртай вэ? Аксинья юу? Наталья юу? Яг ийм асуудал Пастернакийн Доктор Живаго дээр ч гардаг. Тоня юу? Лара юу? Манай хүн Аксинья бол завхай хүүхэн, Григорий түүнд хайртай байх утгагүй, харин Наталья нөхөртөө хайртай, үнэнч, бас хүүхдүүдийнх эх учир Григорий түүнд хайртай байх учиртай гээд байдаг юм. Би бодохоор Григорий аль алийг нь өөр өөрөөр хайрладаг байсан болов уу даа. Аксиньяд өгсөн хайр нь гал халуун дурлалаас улбаатай бол Натальяд өгсөн хайр нь өөрт нь хязгаартай үнэнч хайртай хүнийг хүндлэх, үр хүүхдүүдийнх эх гэсэн талаас урган гарч ирсэн болов уу даа. Живагогийн хувьд ч гэсэн бас төстэй дэг.
Сүүлд нь нэмээд хэлэх бас нэг зүйл гэхээр энэ номыг уншсан та бүхэн ч гэсэн бас эргэцүүлэн бодож л байсан байх. Григорий дээрэмчдийн бүлэгт нийлж явсаар эцэст нь залхаж төрөлх тосгон руугаа ирж хүүтэйгээ уулзаж байгаагаар гардаг. Цаашаагаа яасан бол? Манай хүн ч гэсэн энийг надаас асууж л байсан. Би бодвол буудуулаа биз, аз нь таарвал шоронд олон жил суугаад гарсан биз гэж хэлээд урмыг нь хугалчихдаг юм. Шоронд суугаад гарсан ч гэсэн 30-аад оны хэлмэгдүүлгийн жилүүд хүлээж байгаа гэж байгаа. Цагааны офицер байсан хүнийг тийм ч гэрэлтэй ирээдүй хүлээхгүй л байсан. Романы гол дүр болохоор мэдээж уншигчид түүний хувьд бүх зүйл сайн сайхнаар төгсөөсөй гэж хүсдэг. Ард түмэн хаппи эндингд дуртай байдаг нь яах аргагүй факт. Америкууд үүнийг нь ашиглаад коммершл бүтээлүүд самар шиг олноор нь хийчихдэг. Харин Дөлгөөн Дон бол эмгэнэлт зохиол юм шиг ээ. Яг л Шекспирийн зохиолууд шиг. Мелеховын өнөр өтгөн халуун гэр бүл иргэний дайны шуурган галд ээлж дараалан хяргагддагийг эмгэнэлтэй гэхэд буруудахгүй. За тэгээд дээр тавьсан асуултанд ба нэг хариу байдгийг сонирхуулчихья. Григорий бодит амьдрал дээр байсан хүнээс сэдэвлэсэн дүр гэсэн нэг сэжим таамаг ч бас байдаг юм билээ. Харлампий Ермаков гэдэг казакийн амьдрал Григорийгийнхтой тун адил гэдэг. Нас сүүдэр, нууц амрагтай байсан нь, дайнд явсан жилүүд, хаана байлдаж явсан, ямар цол шагналтай, бослого удирдаж явсан, дараа нь улаан армид алба хаасан бараг бүгд гээд таараад байдаг. Шолохов ч түүнийг таньдаг, хүндэлдэг байсан гэдэг. Ер нь бол тухайн газар нутагтаа хүндлэгдсэн хүн байсан гэдгээрээ ч Григорийтой төстэй. Ермаковыг 1927 онд цаазаар авсан гэдэг нь саяны асуултын нэгэн хариу болж байгаа юм. Шолохов зохиолоо сүүлд бичиж дуусгасан. Хүмүүс түүнийг Григорийг аврахыг, өөрөөр хэлбэл "зөв замаар" оруулж коммунист болоод аз жаргалтай амьдруулаасай гэж хүсч байсан. Харин Шолохов жинхэнэ "Григорийд" яг юу тохиолдсоныг мэдэж байсан (энэ хүмүүсийн таамаг болохоос батлагдсан үйл биш гэдгийг анхаарна уу) болохоор тэгж өөрчилж чадахгүй байсан бололтой..
дайн дажны хүнд ширүүн амьдралыг туулан өнгөрсөн хэдий ч хүн хэвээрээ үлдсэн бол Кошевой маш хатуу, хүйтэн сэтгэлтэй коммунизмын залхаан цээрлүүлэх машин болон хувирсан мэт санагддаг. Баригдсан улаантнуудыг Татарск руу тууж явааг сонсоод Григорий хуучин дотны найз Кошевойг аврахаар яаран давхидаг бол Кошевой Петрог буудаж алсан төдийгүй сүүлд улаан армид алба хаагаад ирсэн Григорийг баривчлахыг санаачилдаг. Григорий хэдий урсгалаар ч гэсэн казак эрийн ёсоор амьдарсан бол Кошевой улс төрийн үзлээ хүний нийгмийн харьцаанаас дээгүүр тавин улайрсан мэт. Тухайн үед Оросын ядуу тариачид газаргүй хүнд амьдралаар амьдарч байсан нь тэднийг хувьсгалд түлхсэн бол казакуудын хувьд тэд өөрсдийн үржил шимтэй газартай, харьцангуй боломжийн амьдралтай байсан нь хувьсгалын эсрэг бослого дэгдээхэд нь түлхэц болсон юм шиг.
Шолохов тухайн үедээ коммунист намд багагүй байр суурь эзэлсэн хүн байсан мөртлөө хэт коммунизмын байр сууринаас бус харин ч Донын казакуудыг тухайн үеийн нөхцөл байдлыг бодитоор харуулж чадсан зохиол бичсэн нь их гайхалтай байгаа юм. Уг зохиолыг Шолохов хулгайлсан гэсэн таамаг байдаг нь үүнээс үүдэн гарсан байдаг. Анхны дэвтэр хэвлэлд гарахад Шолохов дөнгөж 23 настай байсан нь бас нэг шалтаг болдог. Магадгүй хэдий коммунист ч гэсэн тэрээр сэтгэл дотроо казак хэвээр байсан ч байж болох талтай. Гэхдээ сүүлд хийсэн судалгаанууд Шолохов үнэхээр энэ зохиолыг бичсэн гэсэн дүгнэлтүүдэд хүрсэн гэдэг. Магадгүй тэр Галуа шиг эрт тодорсон авьяас ч юм бил үү. Тэрээр өөрөө 16, 17 настайдаа хүнсний отрядад явж хүнд үеийг туулж өнгөрөөсөн нь эрт төлөвших амьдрал үзэх бас нэг үндэс болсон буйзаа.
Бас нэгэн маргаантай зүйл гэвэл Григорий чухамдаа хэнд нь илүү хайртай вэ? Аксинья юу? Наталья юу? Яг ийм асуудал Пастернакийн Доктор Живаго дээр ч гардаг. Тоня юу? Лара юу? Манай хүн Аксинья бол завхай хүүхэн, Григорий түүнд хайртай байх утгагүй, харин Наталья нөхөртөө хайртай, үнэнч, бас хүүхдүүдийнх эх учир Григорий түүнд хайртай байх учиртай гээд байдаг юм. Би бодохоор Григорий аль алийг нь өөр өөрөөр хайрладаг байсан болов уу даа. Аксиньяд өгсөн хайр нь гал халуун дурлалаас улбаатай бол Натальяд өгсөн хайр нь өөрт нь хязгаартай үнэнч хайртай хүнийг хүндлэх, үр хүүхдүүдийнх эх гэсэн талаас урган гарч ирсэн болов уу даа. Живагогийн хувьд ч гэсэн бас төстэй дэг.
Сүүлд нь нэмээд хэлэх бас нэг зүйл гэхээр энэ номыг уншсан та бүхэн ч гэсэн бас эргэцүүлэн бодож л байсан байх. Григорий дээрэмчдийн бүлэгт нийлж явсаар эцэст нь залхаж төрөлх тосгон руугаа ирж хүүтэйгээ уулзаж байгаагаар гардаг. Цаашаагаа яасан бол? Манай хүн ч гэсэн энийг надаас асууж л байсан. Би бодвол буудуулаа биз, аз нь таарвал шоронд олон жил суугаад гарсан биз гэж хэлээд урмыг нь хугалчихдаг юм. Шоронд суугаад гарсан ч гэсэн 30-аад оны хэлмэгдүүлгийн жилүүд хүлээж байгаа гэж байгаа. Цагааны офицер байсан хүнийг тийм ч гэрэлтэй ирээдүй хүлээхгүй л байсан. Романы гол дүр болохоор мэдээж уншигчид түүний хувьд бүх зүйл сайн сайхнаар төгсөөсөй гэж хүсдэг. Ард түмэн хаппи эндингд дуртай байдаг нь яах аргагүй факт. Америкууд үүнийг нь ашиглаад коммершл бүтээлүүд самар шиг олноор нь хийчихдэг. Харин Дөлгөөн Дон бол эмгэнэлт зохиол юм шиг ээ. Яг л Шекспирийн зохиолууд шиг. Мелеховын өнөр өтгөн халуун гэр бүл иргэний дайны шуурган галд ээлж дараалан хяргагддагийг эмгэнэлтэй гэхэд буруудахгүй. За тэгээд дээр тавьсан асуултанд ба нэг хариу байдгийг сонирхуулчихья. Григорий бодит амьдрал дээр байсан хүнээс сэдэвлэсэн дүр гэсэн нэг сэжим таамаг ч бас байдаг юм билээ. Харлампий Ермаков гэдэг казакийн амьдрал Григорийгийнхтой тун адил гэдэг. Нас сүүдэр, нууц амрагтай байсан нь, дайнд явсан жилүүд, хаана байлдаж явсан, ямар цол шагналтай, бослого удирдаж явсан, дараа нь улаан армид алба хаасан бараг бүгд гээд таараад байдаг. Шолохов ч түүнийг таньдаг, хүндэлдэг байсан гэдэг. Ер нь бол тухайн газар нутагтаа хүндлэгдсэн хүн байсан гэдгээрээ ч Григорийтой төстэй. Ермаковыг 1927 онд цаазаар авсан гэдэг нь саяны асуултын нэгэн хариу болж байгаа юм. Шолохов зохиолоо сүүлд бичиж дуусгасан. Хүмүүс түүнийг Григорийг аврахыг, өөрөөр хэлбэл "зөв замаар" оруулж коммунист болоод аз жаргалтай амьдруулаасай гэж хүсч байсан. Харин Шолохов жинхэнэ "Григорийд" яг юу тохиолдсоныг мэдэж байсан (энэ хүмүүсийн таамаг болохоос батлагдсан үйл биш гэдгийг анхаарна уу) болохоор тэгж өөрчилж чадахгүй байсан бололтой..
Categories: Түүх, Утга зохиол
5 comments:
Goy nom shuu. Unshih tusam egel jiriin amidraliin uneniig mederdeg yum. Harin Sholohoviig tiim zaluudaa ene zohioliig bichseniig erdoo medeegui yum baina. Iim zaluudaa iim yum bichij baigaa hun ch uneheer aguu ih hun yumaa. Burhan zohiolch bol gechihsen yum shig
harin iim zaluudaa bichsen bolohoor oor hunii zohiol hulgailsan eseh tuhai margaan garsan baigaan
казак биш шүү дээ, донын козакууд гэж нэрлэдэг. герман хэлэн дээр ч мөн адил козак гэж орчуулагдсан байдаг.
@anonym orosoor kazaki gedeg bolohoor kozak geheesee iluu kazak geh ni zov gedeg bair suurindaa baina
gehdee kozak gej nerlehiig bol bur uguisgehgui ee. yer ni yumiig yanz bureer ni bichdeg shuu dee
Post a Comment